1. Đặc điểm của cây xạ can

Loại cây này còn được nhiều người gọi là cây lưỡi đồng hay rẻ quạt. Cây có những đặc điểm cơ bản như sau:

Cây xạ can rất phổ biến ở nước ta

- Là loại cây thân thảo và chiều cao của nó chỉ khoảng 50cm. 

- Lá cây mảnh, mọc xen kẽ và thường xòe ra như những chiếc quạt. 

- Trên đầu ngọn cây có thể mọc ra những cụm hoa nhỏ màu vàng cam và có thể xen lẫn đốm đỏ. 

- Quả xạ can có hình trứng và màu đen. 

- Đây là một loại cây mọc dại và thường tập trung ở những vùng ven sông, ven rừng, những nơi đồi núi thấp. Có nguồn gốc từ Trung Quốc và Nhật Bản nhưng xạ can đã du nhập vào nước ta từ rất lâu và trở thành loại thảo dược vô cùng quen thuộc. Một số tỉnh có nhiều cây xạ can như Lào Cai, Hà Nội, Cà Mau, Cần Thơ,....

- Bộ phận dùng để làm thuốc từ loại cây này bao gồm lá, thân và rễ. Có thể thu hái loại cây này quanh năm. Cách thu hoạch cũng rất đơn giản, chỉ cần cắt phần lá và rễ cây. Sau đó, bạn mang đi rửa sạch. Có thể ngâm với nước vo gạo trong vòng 1 đêm để loại bỏ hết độc tố. Sau đó, thái mỏng và phơi khô để dùng dần. 

2. Công dụng của xạ can và những bài thuốc quý

Sở dĩ cây xạ can có tác dụng điều trị bệnh là vì có chứa nhiều thành phần quan trọng như glucozit, tectoridin cùng với nhiều hợp chất quan trọng khác và thường tập trung ở phần rễ cây, thân cây. 

Dưới đây là một số công dụng của xạ can cùng với một số bài thuốc quý: 

- Tác dụng chữa bệnh viêm họng thông thường:

Xạ can chữa đau họng

Xạ can có chứa những hợp chất giúp kháng viêm vì thế rất hiệu quả trong việc điều trị đau rát họng, viêm họng. Bài thuốc chữa viêm họng từ loại dược liệu này cũng rất đơn giản như sau: 

+ Dùng 7g xạ can đã được rửa sạch, sau đó phơi hoặc sấy khô. Đun cùng với nước và chia thành 2 đến 4 phần và uống trong ngày. 

+ Còn một cách khác như sau: Dùng lá xạ can tươi giã nát, sau đó pha với nước lọc. Lấy phần nước cốt để uống. Tuy nhiên, xạ can tươi sẽ hơi khó uống. 

- Điều trị viêm họng hạt: 

Có nhiều cách điều trị những triệu chứng khó chịu do viêm họng hạt gây ra và nhiều người đã lựa chọn bài thuốc từ cây xạ can. Cách thực hiện cũng rất đơn giản như sau: 

+ Đầu tiên, bạn rửa sạch phần rễ cây. 

+ Nướng chín rễ. 

+ Cho rễ cây cùng với 20g muối vào cối để giã chung. 

+ Cho hỗn hợp đã thu được vào bình rồi đậy kín lại.

+ Mỗi ngày bạn lấy ra khoảng 1g thuốc và cho vào miệng nhai. Dùng trong khoảng 1 tuần, bài thuốc này sẽ phát huy hiệu quả tốt nhất. 

- Điều trị viêm yết hầu

Viêm yết hầu khiến cho vùng dưới cổ bị sưng, đau và bệnh nhân thường bị khàn tiếng. Bài thuốc điều trị viêm yết hầu từ cây xạ can có thể được thực hiện như sau: 

+ Dùng 10g xạ can đã được phơi khô cùng với một số vị thuốc khác như bạc hà, kim ngân hoa, ngưu bàng tử, cam thảo (10g mỗi loại) cho vào nấu với nửa lít nước. 

+ Đun cho đến khi cạn chỉ còn 200ml là được. 

+ Sau đó bạn chia phần thuốc thu được thành nhiều phần khác nhau và uống trong ngày. Dùng thuốc sau ăn và nên uống khi còn ấm để đạt được hiệu quả tốt nhất. 

- Chữa ho kéo dài: Cây xạ can kết hợp với nhiều loại dược liệu khác có thể cải thiện tình trạng ho kéo dài. 

Chữa ho kéo dài từ cây xạ can

Những nguyên liệu để thực hiện bài thuốc này bao gồm rễ xạ can đã được phơi khô, cam thảo cùng với hạt đậu chiều sao vàng. Sau đó, cho thêm sài đất khô và đun cùng 200ml nước. Đun đến khi chỉ còn 100ml nước thì dừng lại. Phần thuốc thu được thực hiện uống trong ngày. 

- Cây xạ can còn có tác dụng chữa hen suyễn cho trẻ. Cách thực hiện bài thuốc này cũng khá đơn giản: 

+ Chuẩn bị một số nguyên liệu như xạ can, gừng tươi, khoản đông hoa và ma hoàng (mỗi vị 5g) cùng với 4g bán hạ chế tử uyển.

+ Sao vàng những nguyên liệu trên và đun cùng 3 bát nước, đến khi còn 1 bát thì dừng lại. 

+ Uống thuốc trong ngày và nên kiên trì dùng để đạt hiệu quả tốt nhất. 

- Điều trị tắc tia sữa ở những bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ: Dùng xạ can đã phơi khô sắc lấy nước uống, phần bã có thể đắp lên ngực. 

- Điều trị tiểu khó bằng cách uống trà xạ can. 

- Chữa quai bị bằng cách uống nước nấu từ xạ can phơi khô và phần bã sẽ được dùng để đắp lên vùng quai bị.

bị.

3. Những lưu ý khi dùng cây xạ can

Một số lưu ý dưới đây sẽ giúp bạn sử dụng cây xạ can đúng cách và phòng ngừa những hậu quả đáng tiếc: 

- Trong xạ can tươi có chứa một lượng độc nhỏ vì thế nếu không biết cách dùng, bạn có thể bị nhiễm độc. Vì thế, trước khi dùng cần ngâm với nước vo gạo và sau đó phơi khô để loại bỏ độc tố.

Ngâm cây bằng nước vo gạo để loại bỏ độc tố

- Không nên lạm dụng để tránh gây ra tình trạng mệt mỏi, tiêu chảy.

- Không nên dùng với bà bầu, người bị dị ứng với các hợp chất có trong xạ can. 

Cây xạ can rất tốt với sức khỏe và những bài thuốc từ loại nguyên liệu này cũng không khó để thực hiện. Tuy nhiên, lời khuyên cho bạn là không nên tự ý sử dụng. Những bài thuốc nêu trên chỉ có tính tham khảo. 

Nếu muốn sử dụng, bạn cần hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết, để hạn chế tối đa những tác dụng không mong muốn, đặc biệt là những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe.