1. Sơ lược cây du mại

Cây du mại hay cây lộc mại có tác dụng chữa bệnh nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc nếu sử dụng không đúng.

Đặc điểm tự nhiên

Cây du mại là loài thân gốc với chiều cao từ 2 - 3m và khi trưởng thành, cây có thể đạt chiều cao đến 15m. Đặc điểm nổi bật nhất của cây chính là những bì khổng lấm tấm màu trắng trên thân và cành. Lá cây mỏng, hình bầu dục, có răng cưa, kích thước khoảng 10 - 14 cm (dài), 4 - 5cm (rộng). 

Hoa cây du mại gồm có hoa đực và hoa cái. Trong đó, hoa đực dài từ 20 - 30cm, mọc kiểu buông thõng xuống; hoa cái mọc thành đôi hoặc chùm với kích thước nhỏ hơn. Thời điểm cây ra hoa là khoảng tháng 5 đến tháng 8. 

Lá cây du mại được sử dụng để nấu nước tắm hoặc sắc uống

Phân bố sinh thái

Tại Việt Nam, cây du mại mọc nhiều ở vùng miền núi, trung du phía Bắc và các tỉnh miền Trung, chẳng hạn như Hòa Bình, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,… Người ta ít trồng loài cây này mà chủ yếu là cây mọc hoang.

Bộ phận sử dụng

Lá cây du mại được thu hoạch quanh năm. Khi thu hoạch về thì rửa sạch, phơi khô và sử dụng dần. Ngoài ra, cũng có thể dùng lá tươi trong một số trường hợp, chẳng hạn như đun lấy nước tắm. 

Thành phần hóa học

Người ta tìm thấy trong lá cây du mại có các hoạt chất mono và trimetylamin, chất đắng, chất gôm và chất có màu xanh.

2. Công dụng của cây du mại

Trong Đông y, cây du mại có vị nhạt, tính bình, nếu sử dụng với liều lượng hợp lý thì có tác dụng nhuận tràng, sát trùng và tiêu độc. Một số bài thuốc hay từ cây dược liệu này để bạn tham khảo và áp dụng.

• Nhuận tràng, thông mật: Sắc 10 - 20g lá cây du mại khô với nước rồi uống hàng ngày.
• Chữa vàng da, táo bón: Sắc 20g lá cây du mại tươi với 1,2 lít nước. Khi nước cạn còn khoảng 0,5 lít thì ngừng, gạn lấy nước và uống 3 - 4 lần/ ngày. 
• Chữa mụn nhọt, ghẻ ngứa: Đun 50 - 100g lá cây du mại khô với 5 lít nước, đến khi còn 2 lít nước thì ngừng đun, lấy nước pha với nước lạnh rồi tắm.

Cây du mại có tác dụng nhuận tràng, hỗ trợ điều trị táo bón, khó tiểu

3. Lưu ý khi sử dụng cây du mại

Vì cây du mại có độc tính nên bạn cần hết sức thận trọng khi sử dụng để phòng tránh rủi ro và biến chứng. 

Nguyên tắc chung

Nguyên tắc chung khi chữa bệnh bằng cây dược liệu là bạn phải nắm rõ đặc điểm và công dụng của cây để sử dụng cho đúng, tránh bị nhầm lẫn cây này với cây khác. Ngoài ra, cây sau khi thu hoạch về phải được sơ chế và bảo quản đúng cách để vừa sạch sẽ, vừa không lo bị biến chất.

Tiếp đến, bạn cần tuân thủ nguyên tắc đúng liều lượng. Với cây du mại, bạn không nên dùng quá 15g lá khô hoặc 20g lá tươi/ ngày. Tốt nhất vẫn là trao đổi với bác sĩ, thầy thuốc để được chỉ định liều dùng phù hợp. Ngoài ra, sử dụng lá cây khô được đánh giá là an toàn hơn lá cây tươi vì độc tính trong lá khô đã được giảm bớt trong quá trình phơi/ sấy khô. 

Bên cạnh đó, các thành phần hoạt chất có trong lá cây du mại có thể tương tác với một số loại thuốc. Đó là lý do khi đang hoặc đã dùng một loại thuốc nào đó thì bạn cần cân nhắc, hỏi ý kiến bác sĩ, thầy thuốc để xem có phản ứng hay tác dụng phụ gì không. Nếu có thì giải pháp thay thế là gì.

Và cuối cùng, cây du mại chỉ chữa được một số vấn đề đơn giản của sức khỏe, hoàn toàn không thể thay thế cho các phương pháp điều trị hay các loại thuốc chữa bệnh hiện đại. Đặc biệt, những người thiếu hụt men G6PD (Glucose-6-phosphate dehydrogenase), phụ nữ mang thai,… tuyệt đối không dùng cây du mại để chữa bệnh. 

Nếu đang dùng thuốc nào đó, nên thận trọng khi sử dụng cây du mại để chữa bệnh

Độc tính của cây du mại

Các tài liệu và thực tế cho thấy việc sử dụng cây du mại với liều lượng cao qua đường uống có thể gây ngộ độc. Lúc này, các triệu chứng, dấu hiệu của ngộ độc sẽ xuất hiện như ói mửa, đau bụng, tiêu chảy, tiểu rát, vàng da, vàng mắt, mệt mỏi, xanh xao, tim đập nhanh,… Nghiêm trọng hơn, người bệnh có thể bị lơ mơ, tiếp xúc chậm, suy gan cấp, tổn thương thận cấp, rối loạn đông máu, vỡ hồng cầu dẫn đến thiếu máu,… Nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ nguy hiểm đến tính mạng.

Xử trí khi bị ngộ độc lá cây du mại

Nếu xuất hiện các triệu chứng ngộ độc nhẹ, cần ngưng sử dụng lá cây du mại ngay lập tức. Đồng thời cho người bệnh hãy uống nhiều nước và uống thuốc nhuận tràng để tăng đào thải độc tố ra ngoài. Trường hợp bị ngộ độc nặng thì cần nhanh chóng đưa người bệnh đi cấp cứu. Các biện pháp điều trị ngộ độc lá cây du mại bao gồm rửa dạ dày, lọc máu, thay huyết tương, thở máy, điều trị rối loạn nước và điện giải, điều trị rối loạn toan - kiềm máu.

Nếu bị ngộ độc lá cây du mục thì cần sơ cứu ngay và nhanh chóng đến bệnh viện để được cấp cứu kịp thời

Bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu hơn về công dụng cũng như nắm được những lưu ý quan trọng khi sử dụng cây du mại. Nhìn chung, để an toàn cho sức khỏe thì bạn không nên tự ý dùng loài cây này để chữa bệnh và tuyệt đối không chủ quan trước độc tính của cây.

Mọi thắc mắc cần được tư vấn hoặc đang gặp các vấn đề về sức khỏe, bạn có thể đến gặp các bác sĩ của Hệ thống Y tế MEDLATEC. MEDLATEC hiện có 1 Bệnh viện, 12 Phòng khám Đa khoa, 30 phòng khám Chuyên khoa Xét nghiệm, hơn 200 điểm thu gom mẫu xét nghiệm tận nơi sẽ mang đến cho bạn nhiều giải pháp và lựa chọn. 

Đặc biệt, nếu có nhu cầu đặt lịch khám trước tại MEDLATEC, quý khách có thể gọi đến hotline 1900 56 56 56. Tổng đài viên sẵn sàng hỗ trợ 24/7, giúp quý khách chọn được lịch khám và dịch vụ phù hợp nhất.