Viêm sinh dục nữ là những bệnh lý do vi khuẩn gây viêm khá phổ biến ở hệ thống đường sinh dục nữ giới. Trong cuộc sống và hoạt động tình dục của người phụ nữ, viêm sinh dục gây nhiều ảnh hưởng, có thể là nguyên nhân làm gia tăng mắc các bệnh lý lây truyền qua con đường tình dục , trong đó có nhiễm HIV.

Khí hư là gì?

Bình thường, có một ít chất dịch màu trắng trong như sữa có ở cổ tử cung và âm đạo, chất dịch này không chảy ra ngoài âm hộ nên người phụ nữ không cảm nhận thấy có gì bất thường. Khi lượng chất dịch tăng tiết ra nhiều hơn bình thường, gây ẩm ướt ở âm hộ khiến cho người phụ nữ cảm nhận thấy khó chịu, thì đó là khí hư (hay huyết trắng).

Khí hư

Khí hư được chia làm ba loại

• Khí hư sinh lý: trong, dính như lòng trắng trứng, hoặc loãng như nước.
• Khí hư trắng ngà: hay gặp ở những người phụ nữ bị rối loạn thần kinh thực vật hay lo lắng, hoặc xung huyết ở tử cung
• Khí hư đục như mủ hoặc có màu xanh, mùi tanh, hôi,,,,: là triệu chứng thường gặp của viêm sinh dục.

Nguyên nhân viêm sinh dục

• Do quan hệ tình dục không bảo vệ an toàn
• Sau các thủ thuật như: nạo hút thai, đặt dụng cụ tránh thai trong buồng tử cung, chụp xquang tử cung-vòi trứng,…
• Nhiễm khuẩn sau sảy thai, sau đẻ
• Vệ sinh không tốt sau khi giao hợp, hoặc trong và sau khi hành kinh.
• Do quan hệ tình dục không bảo vệ an toàn
• Sau các thủ thuật như: nạo hút thai, đặt dụng cụ tránh thai trong buồng tử cung, chụp xquang tử cung-vòi trứng,…
• Nhiễm khuẩn sau sảy thai, sau đẻ
• Vệ sinh không tốt sau khi giao hợp, hoặc trong và sau khi hành kinh.

Viêm sinh dục nữ do nấm, do vi khuẩn

Mầm bệnh gây viêm sinh dục: làm biến đổi pH của âm đạo có tính acd nhẹ (3.8-4.4) sang pH kiềm hoặc nhiều acid, làm mất cân bằng các vi khẩn có lợi ở môi trường âm đạo như Lactobacillus, tạo điều kiện cho các vi khuẩn gây bệnh phát triển mạnh. Các mầm bệnh gây viêm sinh dục bao gồm:

• Các vi khuẩn Gram âm, Gram dương như: tụ cầu vàng, E.coli, Mycoplasma genitalis, Gardnerella vaginalis, chlamydia, Neisseria gonorrhae,…
• Các ký sinh trùng như: trùng roi (Trichomonas vaginalis), nấm (candida)

1. Viêm âm đạo

Viêm âm đạo do tác nhân là vi khuẩn nấm: Nấm phát triển chủ yếu ở niêm mạc âm đạo và gây bệnh tại đó, loại nấm gây bệnh chủ yếu là nhóm Candida Albicans.

- Triệu chứng: ngứa, ở âm đạo, âm hộ, cảm giác bỏng rát rất khó chịu. Khí hư trắng hoặc xanh như bột hoặc như bã đậu, kèm theo viêm đỏ ở âm hộ và âm đạo.

- Điều trị: sử dụng kháng sinh chống nấm đường uống

+ Thuốc kháng sinh đặt âm đạo có chứa Nystatin vào buổi tối

+ Khuyến cáo bạn tình nên đi khám và điều trị đồng thời.

2. Viêm âm đạo do tác nhân là trùng roi (Trichomonas vaginalis).

Trùng roi gây viêm âm đạo đứng hàng thứ hai sau nguyên nhân do nấm.

Bệnh lây truyền qua đường quan hệ tình dục là chủ yếu, Ngoài ra, còn có thể do nguồn nước bị nhiễm ký sinh trùng roi.

- Triệu chứng: cảm giác ở âm đạo, âm hộ rát ngứa, rát, đôi khi còn ngứa cả ở hậu môn. Khí hư loãng có bọt đục và có mùi tanh.

- Điều trị: Kháng sinh đường uống dòng Metronidazol trong vòng 10 ngày. Nghỉ thuốc 10 ngày, có thể điều trị tiếp đợt 2.

+ Thuốc kháng sinh đặt âm đạo có chứa Metronidazol vào buổi tối từ 10-20 ngày

+ Khuyến cáo bạn tình nên đi khám và điều trị đồng thời.

3. Viêm âm đạo do tác nhân là các vi khuẩn thường: Tình trạng viêm âm đạo này thường gặp ở những phụ nữ nhiều tuổi đã hết kinh hoặc đã phẫu thuật cắt hai buồng trứng

- Triệu chứng: khí hư vàng, nhiều khi có lẫn ít máu trong khí hư. Âm đạo đau, rát

Viêm âm đạo do tác nhân là các vi khuẩn thường

- Điều trị: Thuốc kháng sinh đường đặt âm đạo, kết hợp với đặt âm đạo estrogen (như: thuốc colposeptine) từ 10-20 ngày.

4. Viêm âm đạo do tác nhân là lậu cầu: Lây truyền chủ yếu qua đường tình dục, thường gây viêm cả âm hộ, cổ tử cung.

- Triệu chứng: khí hư tiết ra nhiều, có màu xanh đục. Kèm theo tình trạng đái buốt, đái rắt.

- Điều trị: kháng sinh họ Beta-lactam, nhóm Cephalosporin đường tiêm và đường uống.

+ Thuốc kháng sinh đặt âm đạo.

+ Khuyến cáo bạn tình phải đi khám và điều trị đồng thời.

5. Viêm âm đạo do Gardnerella vaginalis. Đây là vi khuẩn loại Gram âm, hình que

- Triệu chứng: khí hư tiết nhiều đặc biệt xung quanh thời kỳ phóng noãn, đục, có mùi hôi, đục,... Kèm theo ngứa.

- Điều trị: Kháng sinh đường uống Ampicilline hoặc Amoxicilline trong 10 ngày

+ Thuốc đặt âm đạo trong 7-10 ngày.

6. Viêm tuyến Bartholin

- Nguyên nhân: chủ yếu do tác nhân là song cầu lậu , Chlamydia, hoặc các tác nhân vi khuẩn khác như liên cầu, tụ cầu,…gây viêm âm đạo, âm hộ sau đó nhiễm khuẩn đến các tuyến Bartholin làm các ống tuyến bị viêm, tắc, tạo thành thành nang hoặc áp xe tuyến Bartholin

- Có 2 hình thái của Viêm tuyến Bartholin: cấp tính và mạn tính

+ Viêm cấp tính tuyến Bartholin: bệnh nhân đau ở vùng âm hộ có chứa tuyến bị viêm, đau khi đi lại hoặc khi thay đổi tư thế. Viêm tuyến Bartholin cấp thường có chứa dịch mủ.

+ Viêm mạn tính tuyến Bartholin: nếu đợt viêm cấp tính của tuyến Bartholin không được điều trị dứt điểm sẽ chuyển thành viêm mạn tính. Tại vì trí tuyến bị viêm thấy tuyến to lên, sờ nắn thấy rắn, đau và bóp có thể có ít mủ chảy ra, tăng lên sau mỗi kỳ kinh nguyệt, hoặc sau giao hợp.

+ Nang tuyến Bartholin: xảy ra sau viêm cấp hoặc sau viêm mạn hoặc do ống tiết bị tắc. Dấu hiệu: sờ thấy khối cứng, khu trú, có thể nằm ngay dưới da hoặc nằm sâu dưới da. Nếu nang bị nhiễm khuẩn, có thể trở thành áp xe có chứa dịch mủ.

- Điều trị: Nội khoa: dùng kháng sinh đường uống trong 7 ngày với viêm cấp

+ Ngoại khoa: chích áp xe, lấy sạch dịch mủ,phá vỡ các vách ngăn và đặt dẫn lưu mủ từ 2 đến 3 ngày.

+ Với thể mạn tính hoặc nang hoá: bóc tách vỏ.

7. Viêm cổ tử cung

Mầm bệnh cũng giống như viêm âm đạo, do: Trichomonas, nấm, vi khuẩn

- Triệu chứng cũng giống như viêm âm đạo: Ngứa, ra khí hư.

- Hình thái viêm ở cổ tử cung có 2 loại: viêm cổ ngoài và viêm cổ trong của cổ tử cung. Tuy nhiên, hay gặp viêm cổ ngoài cổ tử cung.

- Viêm cổ tử cung được điều trị theo mầm bệnh gây bệnh.

+ Viêm niêm mạc tử cung

+ Mầm bệnh là do vi khuẩn lậu cầu và Chlamydia. Vi khuẩn từ đường sinh duc dưới xâm nhập vào tử cung gây viêm niêm mạc tử cung.

+ Triệu chứng: sau quan hệ tình dục thấy ra nhiều khí hư, như mủ đặc, có mầu xanh, kèm theo đau bụng dưới

+ Điều trị: kháng sinh đường uống và đường đặt âm đạo.

8. Viêm phần phụ

- Là loại nhiễm khuẩn phổ biến. Gây viêm nhiễm, tổn thương ở vòi trứng, buồng trứng,

- Mầm bệnh: Streptococcus, Staphylococcus, Gardnerella vaginalis, Neisseria gonorrhe (lậu cầu), chlamydia,..

- Triệu chứng: ở giai đoạn cấp tính thường có biểu hiện : đau cả hai bên hố chậu ở hai bên, thường đau nhiều ở bên bị viêm, đau liên tục, âm ỉ hoặc trội lên thành cơn đau dữ dội.Kèm theo sốt, có thể sốt nhẹ, nhưng cũng có khi sốt cao, gai rét. Ra khí hư nhiều, tính chất khi hư tuỳ theo mầm bệnh gây viêm nhiễm.

+ Ở giai đoạn mạn tính, biểu hiện đau là triệu chứng phổ biến nhất. Đau âm ỉ vùng hạ vị, hoặc hai bên hố chậu. Đau có xu hướng tăng lên khi vận động, nghỉ ngơi thì thấy bớt đau. Đau gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày. Có thể thấy khí hư ra nhiều, ngoài ra trước và sau kỳ kinh nguyệt có thể thấy ra máu âm đạo bất thường, hoặc rong kinh. Không có sốt

Điều trị nội khoa là chính như: nghỉ ngơi, hạn chế làm việc nặng, tránh đi lại nhiều, quan hệ tình dục.

+ Kháng sinh đường tiêm kết hợp với uống và đặt âm đạo.

Điều trị ngoại khoa rất hãn hữu. Khi viêm phần phụ có biến chứng đau nhiều, có khối rõ, ảnh hưởng nặng nền đến khả năng lao động, bệnh nhân không còn nhu cầu có con. Phẫu thuật bao gồm cắt bán phần tử và khối phần phụ bị dính.

Cần phải điều trị tích cực ở giai đoạn cấp tính, để tránh chuyển sang viêm phần phụ mạn tính. Vì viêm phần phụ mạn tính thường gây biến chứng như: tắc vòi trứng, viêm vòi trứng dính với buồng trứng dẫn đến vô sinh.

- Ảnh hưởng đến khả năng thụ thai: Khi bị viêm đường sinh dục, khí hư tăng tiết ra nhiều hơn, và bất thường, sẽ gây ảnh hưởng đến việc di chuyển của tinh trùng, từ đó gây khó khăn trong việc thụ thai.

- Dễ bị vô sinh - hiếm muộn: viêm đường sinh dục nếu không điều trị sớm sẽ gây viêm nhiễm khuẩn ngược lên tử cung,vòi trứng, buồng trứng,.. dễn đến dính tắc ống dẫn trứng,…

Biến chứng bị vô sinh - hiếm muộn

- Tăng nguy cơ bị ung thư cổ tử cung: Theo thống kê cho thấy, những người có viêm cổ tử cung thường có nguy cơ bị ung thư cổ tử cung cao hơn người bình thường khoảng 10 lần.  Nguyên nhân có thể do các tế bào ở cổ tử cung bị viêm tái phát nhiều lần, dần dần biến đổi thành các tế bào ung thư.

- Nguy cơ bị sảy thai, sinh sớm: Tình trạng viêm nhiễm kéo dài làm giảm khả năng co giãn của cổ tử cung, tử cung, dẫn đến dễ bị sảy thai hoặc sinh non.

- Chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng: khí hư bất thường, đau khi quan hệ,…khiến người phụ nữ thiếu tự tin trong sinh hoạt hàng ngày, vì vậy mà đời sống tình dục của vợ chồng cũng bị ảnh hưởng.

Vệ sinh bộ phận sinh dục đúng cách: Sử dụng nước ấm, sạch để vệ sinh bộ phận sinh dục và sử dụng khăn mềm để lau khô, ít nhất 1-2 lần trong ngày. Đặc biệt trong những ngày hành kinh, sau 3 – 4 giờ cần phải thay băng vệ sinh mới, nếu để lâu hơn sẽ khiến vi khuẩn có hại sinh sôi, làm nhiễm khuẩn vùng kín, vùng kín trở nên có mùi. Lựa chọn các sản phẩm dung dịch vệ sinh nên có thành phần từ thiên nhiên để đảm bảo an toàn, tránh nguy cơ dị ứng da. Không được thụt rửa, thuốc xịt, xà phòng vào trong âm đạo để vệ sinh. Theo các bác sỹ chuyên khoa, những sản phẩm này thường chứa các hóa chất độc với môi trường âm đạo, làm mất cân bằng pH của âm đạo và dễ gây viêm nhiễm.

Không nên mặc các loại đồ lót được làm từ các chất liệu như lụa, ren, da, polyester....

Quan hệ tình dục có một bạn tình, sử dụng các biện pháp an toàn để tránh mắc các bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua con đường tình dục

Quan sát các dấu hiệu bất thường ở vùng kín như: khí hư, các triệu chứng gây khó chịu,…Khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường ở vùng kín cần đi khám sớm và được điều trị sớm.

Chế độ ăn uống lành mạnh và khoa học, uống nhiều nước

Thăm Khám phụ khoa từ 6 tháng/ lần

Để chẩn đoán viêm đường sinh dục, bác sĩ sẽ thực hiện các bước thăm khám bao gồm:

• Khám phụ khoa: quan sát tổn thương viêm nhiễm ở âm hộ, âm đạo, cổ tử cung
• Xét nghiệm khí hư: soi tươi dịch âm đạo, chlamydia. Soi lậu cầu, các vi khuẩn khác có khả năng lây truyền qua đường quan hệ tình dục

Xét nghiệm khí hư để chẩn đoán các bệnh viêm nhiễm đường sinh dục

• Xét nghiệm nước tiểu: đánh giá có nhiễm khuẩn tiết niệu do tác nhân gây viêm ở đường sinh dục gây ra không
• Xét nghiệm phát hiện sớm ung thư cổ tử cung: tế bào âm đạo- cổ tử cung, xét nghiệm virus HPV
• Siêu âm tử cung - phần phụ qua ngả âm đạo: đánh giá có viêm ống cổ tử cung, viêm nội mạc tử cung, viêm hai buồng trứng hay không.