Liên cầu khuẩn nhóm B là gì? 

Liên cầu khuẩn nhóm B được biết tới với tên gọi khoa học là Streptococcus agalactiae, (hay Group B Streptococci - GBS). 

Liên cầu khuẩn nhóm B thuộc nhóm vi khuẩn Gram dương 

Liên cầu khuẩn nhóm B thường được tìm thấy ở đường tiêu hóa, tiết niệu, sinh dục và đại tràng ở phụ nữ. Phụ nữ mang thai nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B có thể lây truyền bệnh cho thai nhi do vi khuẩn truyền từ mẹ sang con trong quá trình chuyển dạ hoặc vỡ ối. 

Trẻ mắc liên cầu khuẩn nhóm B chiếm gần 40% trường hợp nhiễm trùng sơ sinh 

Trong khuôn khổ hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thái Sơn chỉ ra những nguy hiểm do liên cầu khuẩn nhóm B gây ra gồm: 

• Người lớn tuổi hoặc có bệnh mạn tính: Nhiễm khuẩn da và mô mềm, nhiễm khuẩn huyết, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, viêm phổi, viêm xương - khớp, viêm nội tâm mạc, viêm màng não, viêm nội nhãn, viêm đường mật, áp xe ổ bụng (thường theo đường máu), hội chứng sốc do nhiễm độc tố liên cầu. 
• Thai phụ: Nhiễm khuẩn tiết niệu, nhiễm khuẩn ối và màng ối, viêm nội mạc tử cung sau sinh, nhiễm trùng hậu sản, nhiễm khuẩn huyết và các vị trí khác. 
• Trẻ sơ sinh: Nhiễm khuẩn sơ sinh sớm (trong vòng 72h đầu sau sinh) và nhiễm khuẩn sơ sinh muộn (sau 6 ngày sau sinh). Bệnh cảnh lâm sàng thường là nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm não - màng não… dẫn tới tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề. 

Như vậy, có thể thấy liên cầu khuẩn nhóm B gây ra nhiều nguy hiểm tới phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh.  

Trong giai đoạn mang thai, sức đề kháng của phụ nữ có thể yếu hơn và dễ dàng nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B 

Số liệu từ Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) chỉ ra rằng, trong tổng số các trường hợp nhiễm trùng sơ sinh, nguyên nhân do liên cầu khuẩn nhóm B chiếm tới 30 - 40%. Mặc dù hiện nay, trình độ chăm sóc và điều trị sơ sinh ngày càng được nâng cao nhưng tỷ lệ trẻ tử vong do liên cầu khuẩn nhóm B vẫn chiếm tới 10%. 

Giải pháp phòng ngừa nhiễm khuẩn sơ sinh do liên cầu khuẩn nhóm B 

Trước những ảnh hưởng nghiêm trọng của vi khuẩn đối với sức khỏe thai phụ và thai nhi, chuyên gia nhấn mạnh cần có chiến lược dự phòng bệnh cho phụ nữ mang thai. 

Theo đó, để đảm bảo sức khỏe cho mẹ và con, chuyên gia khuyến cáo phụ nữ mang thai nên chủ động sàng lọc liên cầu khuẩn nhóm B trong tuần 36 - 38 của thai kỳ.  

Xét nghiệm nuôi cấy sàng lọc liên cầu khuẩn nhóm B 

Trường hợp thai phụ có kết quả xét nghiệm liên cầu khuẩn nhóm B dương tính, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân làm kháng sinh đồ và điều trị kháng sinh dự phòng khi bắt đầu vỡ ối hoặc chuyển dạ đến khi em bé sinh ra đời. Cách làm này giúp hạn chế nguy cơ lây truyền vi khuẩn từ mẹ sang con trong quá trình chuyển dạ, sau khi sinh, trẻ cần được theo dõi sức khỏe ít nhất 90 ngày. 

Tuy nhiên, chuyên gia cho biết không khuyến cáo điều trị dự phòng kháng sinh với phụ nữ có xét nghiệm PCR âm tính với liên cầu khuẩn nhóm B và không có các yếu tố nguy cơ lâm sàng. 

Những lưu ý trong quá trình xét nghiệm liên cầu khuẩn nhóm B 

Trong khuôn khổ hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thái Sơn có phần hướng dẫn chi tiết cách lấy mẫu bệnh phẩm nuôi cấy liên cầu khuẩn nhóm B tới đông đảo y bác sĩ tham dự. 

Đồng thời, chuyên gia nhấn mạnh, ngay khi nhận được mẫu, kỹ thuật viên xét nghiệm cần lập tức chuyển bệnh phẩm vào vào môi trường tăng sinh để ức chế các vi khuẩn khác, chỉ cho phép liên cầu khuẩn nhóm B nhân lên nhằm đảm bảo khả năng phát hiện vi khuẩn hiệu quả nhất, bởi 2 lý do sau: 

• PCR không qua tăng sinh có tỷ lệ âm tính giả cao (6,3% - 22%). Vì vậy, không khuyến cáo sử dụng PCR trực tiếp trong khi chuyển dạ mà không tăng sinh. 
• PCR qua tăng sinh độ nhạy > 96%, trong khi nuôi cấy độ nhạy chỉ đạt 53 - 70%. 

Một số lưu ý khi tăng sinh liên cầu khuẩn nhóm B trước khi làm PCR và nuôi cấy phân lập gồm: 

• Sử dụng môi trường canh thang chọn lọc Todd Hewitt broth; 
• Sau 10h - 24h: Khi môi trường Todd Hewitt đổi màu, chuyển sang PCR, kết hợp nuôi cấy, làm kháng sinh đồ nếu cần thiết; 
• Kháng sinh đồ là cần thiết với các trường hợp dị ứng với penicillin và cephazolin. 

Hệ thống Y tế MEDLATEC với thế mạnh và năng lực xét nghiệm được minh chứng trong suốt gần 30 năm qua tự hào là địa chỉ xét nghiệm sàng lọc liên cầu khuẩn nhóm B cùng các xét nghiệm sàng lọc, quản lý thai kỳ cũng như bệnh lý đa chuyên khoa được nhiều cơ sở y tế công lập, tư nhân hợp tác gửi mẫu xét nghiệm, cũng như đông đảo người dân cả nước lựa chọn chăm sóc sức khỏe.  

Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam quản lý chất lượng song hành hai tiêu chuẩn quốc tế CAP (Hoa Kỳ) và ISO 15189:2012